اعتدال به معنای حرکت کردن بین حق و باطل نیست بلکه حرکت در صراط و چار چوب دین است. امام علی(ع) می فرماید:«اعتدال یعنی هر کس و هر چیز در جای خودش قرارگیرد.» قران کریم نیز می فرماید،رستگار شدن و قرب به خداوند،در منش اعتدال است.
به نام خداوند جان و خرد
نکاتی در باب دولت اعتدال
اعتدال به معنی میانه حال شدن در کمیت و کیفیت است و به معنای تعادل و میانه‌روی نیز کاربرد دارد فرهنگ دهخدا
کانون سبحان/ حجت الاسلام سید صادق محمدی وفایی : اعتدال به معنای حرکت کردن بین حق و باطل نیست بلکه حرکت در صراط و چار چوب دین است. امام علی(ع) می فرماید:«اعتدال یعنی هر کس و هر چیز در جای خودش قرارگیرد.» قران کریم نیز می فرماید،رستگار شدن و قرب به خداوند،در منش اعتدال است.
دولت تدبیر و امید علاوه بر این که شعار اعتدال را سر داد،خود را نیز دولتی اعتدال گرا معرفی می کند.این دولت،اگر بخواهد به عنوان دولتی معتدل در دل جامعه ماندگار شود،باید به اصول ،نکات و شاخص هایی توجه کند که در ذیل به برخی از آنها اشاره خواهد شد:
1
-تهیه ی نقشه ای جامع
داشتن نقشه ای جامع و توجه و عمل به آن ازضروریات است.در این نقشه باید شاخص های دولت اعتدال به صورت شفاف ثبت شود.به یقین از منظر دولت اسلامی آموزه های دین اسلام که در کتاب و سنت ذکر شده اند ، در ابعاد سیاسی،اقتصادی ،اجتماعی و سیاست خارجه ، شاخص ساز خواهند بود.
داشتن شاخص برای دولت مردانی که بناست در شاهراه اعتدال حرکت کنند امری ضروری است.بدون شاخص حرکت کردن و از اعتدال گفتن همانند حرکت شبانه با ماشینی بدون چراغ است .
توجه عمیق و فراگیر به منش و روش سیاسی امام خمینی«ره» و رهنمودهای مقام معظم رهبری(دامظله العالی)در امور کشورداری ضرورتی دیگر برای دولت اعتدال گرا خواهد بود.
تاکید به عمل کردن به نقشه ی جامع نیز دارای اهمیت بسیار بالایی است.هردولت مردی باید بداند مهمترین وظایفش چیست و چه خطوط قرمزی دارد و عبور از آن خطوط قرمز چه عوارضات شومی به دنبال خواهد داشت.در کدامین صورت باید عذرخواهی کند و در چه مواردی علاوه بر عذرخواهی از مجموعه ی دولت کنار گذاشته خواهد شد.
2-به کار گرفتن افراد متعهد و متخصص
نظام مقدس جمهوری اسلامی و بیت المال از بزرگترین امانت های الهی به حساب می آیند. دولتیان در حفظ آن باید نهایت جد وحهد خویش را به کار بگیرند.امام علی (ع) فرموده اند« اگر کار به شخص ناآگاه سپرده شود، جامعه به گمراهی کشیده می شود.آن حضرت دو نشانه از چهار نشانه واژگونی دولت ها را ،جلو انداختن فرومایگان وعقب راندن صاحبان فضل، در مقام اجرا و مدیریت می دانند.
در برقراری عدالت نیز نیاز به عقلانیت و تخصص در کنار تعهد است. فرد فرومایه ای که از عقل بهره ای نبرده باشد هرگز نمی تواند عدالت را درک و برای اجرای آن برنامه ریزی داشته باشد. گاهی برخی از کارمندان نظام دین دار و دلسوزند ولی عقل کافی برای مدیریت را ندارند.
از دیگر ویژگی های دولتمردان اسلامی، با تجربه بودن و دارای حسن شهرت سیاسی است.دولتی که از بهشت اعتدال سخن میگوید اگر از افرادی با شهرت و سابقه ی افراطی گری استفاده کند، امید به اعتدال گرایی را کم رنگ می کند.
الف) رعایت شاخص اعتقادی
شخصی که از نظر اعتقادی مشکل داشته باشد مثلا در عصر غیبت ارزشی برای نظام ولایت فقیه قائل نباشد و یا مدیریت ولایت فقیه را با حاکمان استبدادی و پادشاهی یکی بداند،هرگز دلداده نکات ناب امام خمینی«ره» و راهنماییهای مقام معظم رهبری نخواهد بود.کسی که باورش این باشد که به صورت مستقیم میتواند با امام زمان(عج) در ارتباط باشد چگونه دستورات مقام معظم رهبری را به عنوان ولی فقیه قبول خواهد کرد؟!
ب) شاخص اخلاقی (صداقت محوری)
اعتماد توده ی مردم به دولتیان و نظام بسیار ارزشمند است و یکی از چیزهایی که اعتمادسوز خواهد بود ، دروغ گفتن مدیران یک جامعه با توده ی مردم است.
امام علی (ع) در سیره عملی و نظری خود تأکید داشتند حاکم باید با صراحت و صداقت با مردم برخورد نماید و براساس همین اخلاق سیاسی بود که چون آن حضرت زمام امور را در دست گرفت در نخستین خطبه حکومتی خود به مردم فرمود: «پیمان من بدانچه می گویم در گرو است و به درستی گفتارم متعهد و متکلفم.»
اگر دولتی در آمارهایی که بیان میکند دروغ محور باشد ، و یا کاهی از خدمت را به کهکشانی از خدمت بیان کند ،مردم آن جامعه دولت زده و بدگمان خواهند شد.و بدگمانی مردم به حدی مذموم است که امام علی(ع)در نامه ای به مالک اشتر می فرماید: «هر گاه رعیت بر تو بدگمان گردد، عذر خویش را آشکارا با آنان در میان بگذار و با این کار از بدگمانی نجاتشان ده، که این کار ریاضتی برای خودسازی تو و مهربانی کردن نسبت به رعیت است و این پوزش خواهی تو آنان را به حق وا می دارد.علاوه بر این خود برتر بینی از بزرگترین آفات مدیریت است و مرگ اعتدال منشی را به دنبال دارد.کسی که خود محور باشد از مشورت کردن اجتناب خواهد کرد و در صورت استشاره نیز طبق مبنای خودش حرکت خواهد کرد.
3- داشتن مشاورین خوب و دلسوز
: امام علی(ع) در نامه خود به مالک اشتر می فرماید: «با دانشمندان، فراوان گفتگو کن و با حکیمان، فراوان بحث کن که مایه آبادانی و اصلاح شهرها و برقراری نظم و قانونی است»
4-عدالت محوری
از ویژگی های اساسی حاکم از دید امام علی(ع) داشتن عدالت در اداره امور و معتدل بودن در رفتار با مردم است که لازمه آن، پرهیز از خشم و غضب در برخورد با دیگران و مخالف ظلم و حامی عدل بودن حاکم است
.امام علی (ع) در نامه ای به حارث همدانی می گوید: «خشم را فرو نشان و به هنگام قدرت ببخش و به هنگام خشم فروتن باش و در حکومت مدارا کن تا آینده خوبی داشته باشی»
به یقین دولت اسلامی باید جد وجهد کند در همه ی امور عدالت محور باشد.دولتی که در هر برنامه و مصاحبه خویشتن را شیفته ی اعتدال نشان می دهد در بعد عملی نیز باید به استقبال عدالت گسترانی برود.اگر دولتی لقمه را از گرسنه ای بگیرد و به شخصی سیر تحویل بدهد نمی تواند خود را در زیر چتر اعتدال ببیند.
بنابراین توجه ویژه به استان ها و شهرستان های محروم باید در دولت تدبیر و امید بسیار بیشتر از سایرین باشد. به عنوان مثال کوهدشت لرستان که سال هاست از سر و صورتش فقر تراوش می کند باید در نقشه ی جامع و جهادی دولت اعتدال در سرلیست سازندگی قرار بگیرد؛زیرا این شهرستان خالی از صنعت، نه مرکز استان است و نه فرمانداری ویژه دارد و نه در شاهرایی از عبور و مرور قرار گرفته است.
اگر چنین شهرستانی (با آن آمار از بیکاری) از جام سازندگی و بذل توجه دولت تدبیر و امید نصیبی فربه نداشته باشد، به همین اندازه می توان گفت عدالت دولت ناقص خواهد بود.
5-ساده زیستی
ساده زیستی یکی دیگر از ویژگی هایی است که امام علی(ع)، به اشکال مختلف بر آن تأکید می نماید. او این ویژگی را در مصادیقی از قبیل پرهیز از دنیاپرستی و هواپرستی، پرهیز از سرمایه داری و همنشینی دائم با سرمایه داران و اجتناب از اسراف و رفاه زدگی تبیین می نماید.
از آن جایی که در هر جامعه ای فقیر و غنی وجود دارد نظر حضرت بر این است که سطح زندگی یک حاکم اسلامی باید در حد متوسط به پایین افراد جامعه باشد که اکثریت هر جامعه را تشکیل داده اند زیرا چنین حاکمی مشکلات و سختی های مردم فقیر را بهتر درک خواهد کرد.اگر وزیران یک دولت ماهانه حقوقی چند میلیونی بگیرند،از کجا و چگونه درد نداشتن توده ی مردم را متوجه می شوند؟!
علاوه بر این از دولت اعتدال محور انتظار می رود که سخن دین را درباب حرمت اسراف آنهم در همهی زمینه ها جدی بگیرد.اگر عالی جنابان دولت اعتدال به جد از اسراف متنفر باشند و این متنفر بودن را در سمینارها و سفرها و …نشان دهند امیدی به رعایت آن در مجموعههای زیرین خواهد بود.و اگر بزرگان دولت درصدی بلرزند و بلغزند و به چهره ی شوم اسراف لبخندی بزنند زیر مجموعههای دولت با سرعتی بالاتر و در گسترهای گسترده تر در منجلاب اسراف فرو خواهند رفت.
از خداوند می خواهم دولت تدبیر و امید در گرفتن همایش و سمینارها و مصرف کردن اموال بیت المال و …دقت لازم را به خرج دهد تا در صدردولت های روسفید قرار گیرد.
6- مردمی بودن
مردم با هزاران امید و با تمام توان در انتخاباتها شرکت میکنند واز منتخبین خود انتظار دارند با مهرورزی به مشکلاتشان رسیدگی شود. امام علی (ع) در نامه به فرماندار خود در مصر، محمدبن ابی بکر، می فرماید: «با مردم فروتن، نرمخو، مهربان، گشاده رو و خندان باش، در نگاه هایت و در نیم نگاه و خیره شدن به مردم به تساوی رفتار کن تا بزرگان در درستکاری تو طمع نکنند و ناتوان ها از عدالت تو مأیوس نگردند.
او می فرماید حاکم باید با مردم باشد به گونه ای که جاذبه اش نه تنها قوی تر از دافعه اش باشد بلکه با تمام وجود، نسبت به رفتار منفی دیگران و افراد جامعه گذشت داشته باشد و با آنها گشاده رو و مهربان باشد.
7-انتقاد پذیری
مرحوم فیض کاشانی فرموده اند از زبان بیست گناه صادر می شود. هر کاری زحمت دارد ولی زبان بی زحمت ترین عضو است و هیچ وقت درد نمی گیرد ولی درد می آورد . در مقابل برنامه های هردولتی گروه هایمتعددی وجود دارند.برخی از این گروهها دلسوزند و در قالبی صحیح به نقد دولت می پردازند .برخی ها هرچند در درون نظام هستند و دلسوز نظام ولی چون دنیا را با چشم جناحی نگاه می کنند و اگر دولت حاکم از باند و جناح آنها نباشد برایشان نقد و تخریب آن دولت خیلی تفاوت ندارد و گاه زبان انتقادشان بسیار تند است .و دولتی معتدل است که انتقاد پذیر باشد و با هنرمندی مخالفان را به منتقد تنزل دهد.
گویا بیان و زبان منتقدان چنان درد آور است که دولت تدبیر و امید نیز از شاخص اعتدال عبور می کند.زیرا متاسفانه همین دولت اعتدال محور هم ، در مقابل منتقدانش از جملاتی چون «بی سواد»،به جهنم، و تازه به دوران رسیده ها،استفاده کرد.
گر حکم شود که مست گیرند
در شهر هر آنچه هست گیرند.
محمد رضا باهنر در مورد دولت سابق فرموده اند:
«احمدینژاد مجموعهای از خصلتها را دارند که برای یک شخص عادی میتواند خوب باشد اما برای شخص دوم مملکت، عیب است، مثل خیلی کارها که برای مردم عادی خوب است، اما برای ما مسئولین حرام است. از جمله اینکه آقای احمدینژاد به دلیل اتکای بیش از حد به خودشان اصولا با خرد جمعی نمیتواند کار کند. برای همین است که حلقه مشورتی اولیه او در این 6-7 سال، دسته کم سه بار عوض شده است. ایشان ترجیح می دهند با کسانی کار کنند که فقط بر حرفهای او صحه میگذارند و همانها را هم برای خودش حفظ کرده است». http://aftabnews.ir
8-عذرخواهی کردن
یکی از نکات ضعف همه ی دولت های گذشته عذرخواهی نکردن از ملت بزرگ ایران است.دولت احمدی نژاد نیز با این که در موارد متعددی می بایست از صراط عذرخواهی عبور کند ولی هرگز به صراط عذرخواهی نگاهی هم نکرد. یکی از مواردی که نیاز به عذرخواهی داشت،قهر یازده روزه ی جناب احمدی نژاد بود که نمی خواست حجت الاسلام مصلحی وزیر اطلاعاتش باشد. طبق برخی از نقل ها افراد بسیاری واسطه شدند تا او را به حوزه ی ریاست برگردانند که موفق نشدند.البته این خانه نشینی طولانی از منظر نزدیکان احمدی نژاد به دور کاری تعبیرشد!
دکتر احمدی نژاد نیز در مجلس شورای اسلامی در مورد خانه نشینیش، گفت که: «این هم از آن حرف‌هاست. احمدینژاد و خانه نشینی و استراحت. اکثر افراد می‌گویند یه کم استراحت کن و به خودت برس.او در پایان سخنانش(به شوخی) گفت که به «سوالات امتحانی» نمایندگان، که خوب هم طراحی نشده بود، به طور کامل پاسخ داده و حتی مطالب اضافه هم گفته‌است و اگر نمایندگان به او «نمره‌ای کمتر از ۲۰ بدهند، بی‌معرفتی و نامردی کرده‌اند!
به هرحال این خانهنشینی به قيمت شادی دشمنان اسلام و دلشکستگی دوستان انقلاب و از دست دادن سرمایههای زیاد تمام شد؛ اما به لطف درایت و تدبیر مقام معظم رهبری اوضاع التیام یافت.امیدوارم دولت روحانی شهامت عذرخواهی کردن را داشته باشد و هرگز به بلای دور کاری مبتلا نشود.
9- ظلم ستیزبودن
پیامبر اکرم(ص) فرمودند:« الملک یبقی مع الکفر ولا یبقی مع الظلم».ظلم کردن فقط در عمل خلاصه نمی شود از اینرو گاه ظلم از سنخ ظلم های کلامی است .دولت اعتدال گرا نیز باید با شهامتی مثال زدنی از آرمانها و ارزشهای اسلامی دفاع کند.هزاران شهید قربانی این نظام اسلامی شده اند اگر در عزل و نصب ها شاخص های اسلامی و اعتدالی رعایت نشود ظلم به نظام و خون شهدا خواهد بود.
علاوه بر این در مقابل کشورهای معاند،دولت اعتدال گرا باید «اشدا علی الکفار» را مقیاسی تام وتمام به حساب بیاورد.و هرگز نرمش ذلیلانه نشان ندهد.
10-مبارزه با فساد
همه ی دولت ها از فساد ستیزی و پاک دستی و خدمت به مردم سخن گفتند ولی متاسفانه فسادهای بزرگی کشف شد .هرچند قوه قضاییه بامفسدان پرونده ی فساد سه هزار میلیاردی قاطعانه برخورد کرد،ولی اعتماد مردم ضربه خورد و اکنون هم کسانی که دنبال بهانه هستند و دیگر کشورها را بهشت دنیا می دانند، با لحنی سرشار از طعنه و نیش می گویند کشور را فساد فرا گرفته است شما نخست بروید مانع آن دزدی های چند میلیاردی شوید و سپس از حجاب و دیگر معارف دین سخن بگویید!
اکنون نیز در دولت تدبیر و امید شعار فساد ستیزی و گرفتن سمینار مبارزه ی بافساد را مشاهده می کنیم اما این طرح و برنامه ها تا چه حدودی به ثمر خواهند نشست باید منتظر ماند.
11- پرهیز از مجادلات سیاسی
یکی از مشکلاتی که می تواند اعتدال را زیر سوال ببرد ، ورود دولت در مجادلات سیاسی غیر ضرور است.با منتقدان در آویختن خواسته ی، دشمنان خارجی و برخی از منتقدان دولت است.
12- قانون گرایی
آیا دولت تدبیر و امید دولتی قانون گراست؟ به یقین برای این که بتوان جوابی جامع به این پرسش داد باید فرصت بیشتری داد تا بیش از این از عمر دولت جناب روحانی بگذرد و سپس به قانون مداری یا قانون گریزی آن جواب داد. همانطور که دورهی نخست ریاست جمهوری جناب احمدی نژاد با دورهی دوم او تفاوت بسیاری داشت. اکنون که تجربهی دو دورهی ریاست جمهوری او وجود دارد شاید بتوان گفت متاسفانه دولت احمدی نژاد در باب قانون گرایی ،نمرهی بالایی ندارد.زیرا او به صراحت گفت مجلس در رأس همه امور نیست .
و در مصاحبه تلویزیونی به صراحت گفت که من قانونی را که منطبق بر قانون اساسی تشخیص بدهم امضا و اجرا می‌کنم ولی قانونی را که خود شخصا منطبق بر قانون اساسی تشخیص ندهم نه امضا می‌کنم و نه اجرا!
محمدرضا باهنرفرمودهاند«هیچ رئیسجمهوری از اول انقلاب تا کنون نگفته بود که من فلان قانون را اجرا نمیکنم. ممکن بود برخی در هر دولتی از زیر بار اجرای قانونی شانه خالی کنند یا به قول معروف زیرسبیلی پیش بروند یا زیرآبی برود یا قانون را کج و معوج اجرا کنند، اما این خیلی عجیب و اشتباه و بدعت خطرناکی است که بگویند ما قانونی را اجرا نمیکنیم! اوایل انقلاب بنیصدر کارهایی می کرد که بوی عدم اجرای قانون از آن میآمد. امام هم همان موقع فرمودند: برخی می گویند قانون را قبول ندارم، اما قانون آنها را قبول ندارد. با همین یک جمله امام(ره)،حساب کار دست همه میآمد که مراقب رفتارشان باشندhttp://aftabnews.ir
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز فرمودند: «در دولت آقای احمدی نژاد که وضعیت به گونه‌ای دیگر بود چرا که وی بدون هیچ ابایی می‌گفت من مجمع تشیخص مصلحت را قبول ندارم و حتی درباره سند چشم‌انداز همین حرف را می‌زد و هرجایی که دولت سیاست‌های مربوط به سند را قبول داشت عملی می‌کرد و در برنامه چهارم توسعه هم با داشتن چنین نظری از سوی احمدی نژاد در ارزیابی‌های مشخص شده از سوی مجلس شاهد اجرایی شدن فقط ۲۳ درصد از برنامه چهارم بودیم http://rahyabnews.com»
به یقین دولت تدبیر و امید اگر بخواهد به عنوان دولتی اعتدال محور ثبت شود باید در عمل قانون گرایی خویش را ادامه دهد.
