شاید اگر امام در نجف یا کویت می ماندند، نهضت در همان حوالی باقی می ماند. اما حضور امام در پاریس به ایشان این امکان را داد که نهضت را جهانی کنند، و این حرکت را در بطن رسانه های دنیا قرار دهند.
به گزارش “کانون سبحان“؛ آیت الله سید محمود هاشمی شاهرودی از مراجع تقلید شیعه و سیاست‌مدار ایرانی عراقی است. وی در سال 1327 در شهر کربلا و در خانواده‌ای مذهبی و از سادات منسوب به حسین بن علی به دنیا آمد. پدرش سید علی حسینی شاهرودی، از استادان و بزرگان حوزه علمیه نجف بود. مادرش فرزند سید علی مددی موسوی قائنی از علمای دینی و از اهالی روستای سیدان استان خراسان جنوبی بود.
وی تحصیلات ابتدایی را در مدرسه علویه نجف به پایان رساند و سپس به تحصیلات حوزوی پرداخت. وی با توجه به موقعیت علمی خانوادگی توانست در مدتی اندک، دروس دوره سطح را به پایان برساند. پس از آن به درس سید محمدباقر صدر رفت. وی در کلاس‌های درس روح‌الله خمینی و سید ابوالقاسم خویی هم حاضر می‌شد.
وی در این گفت و گو که با مرکز اسناد انقلاب اسلامی ترتیب داده شده به خاطرات خود در زمان حضور امام خمینی در نجف اشاره دارند؛ و به محدودیت های امام خمینی همچنین بازتاب فعالیت ایشان در نجف می پردازند.به نظر آیت هاشمی شاهرودی مهاجرت امام از نجف پاریس بیش از هر چیز به جهانی شدن انقلاب اسلام ایران کمک کرد.
در ادامه می توانید مشروح این گفتگو را مشاهده بفرمایید.
یکی از مهمترین وقایع در نهضت انقلاب اسلامی ایران تبعید امام خمینی به نجف می باشد تحلیل شما از این موضوع چیست؟
درباب تبعید امام خمینی به نجف می توان گفت که شاه خیال می کرد با این تبعید بین امام خمینی و هوادارانش فاصله ایجاد می شود و همچنین فضای نجف باعث می شود که امام(ره) از فضای سیاسی کشور دور شود از تب و تاب سیاسی افتاده و دیگر دغدغه به چالش کشیدن قدرت را نخواهد داشت.علت این مسئله هم این بود که در آن زمان در نجف مراجعی بودند مانند آٔقا سید ابوالحسن اصفهانی که به واسطه دوری مسافت خیلی درگیری مسائل سیاسی ایران نمی شدند.اما از آنجا که خداوند همیشه با حق است از قضا حضور امام در نجف با برکات زیادی همراه شد.ورود امام به نجف با استقبال با شکوهی همراه شد مراجع یکی یکی به دیدار ایشان می رفتند و مسائل خود را در میان می گذاشتند.امام هم از این فضا استفاده کرد و برنامه های سیاسی خود را در قالب برنامه های فرهنگی پی گیری کردند.این فرصت باعث شد که امام تحولی در فضای حوزه علیه ایجاد کند و روحانیت را بسیاری از حقایق سیاسی آگاه کند.امام با تحقیقاتی که درباره علمای مانند مرحوم میرزای نائینی و حاج محمدحسین اصفهانی فضای حوزه را بیشتر از هر زمان وارد مباحث نقادی و چالشی کردند. عنوان بحث را دیگر این اواخر کرده بود حکومت اسلامی به عنوان حکومت اسلامی‌هم چاپ شد جزوه‌های درس ایشان را چاپ کردند و به فارسی هم ترجمه شد به عربی که در نوع خود در آن زمان یک انقلاب محسوب می شد.
به نظر شما در نگاه امام خمینی حرکت های فرهنگی نسبت به حرکت های سیاسی در اولویت قرار داشت؟
من به یاد دارم در اوایل انقلاب زمانی که خدمت ایشان رسیدم با اشاره به من گفتند که شما در حوزه هم درس می دهید گفتم بله یک درسی آنجا دارم فرمودند که به هیچ قیمیت فضای تدریس و مدرسه را رها نکنید و همچنان این کار را در اولویت قرار دهید.در واقع من آنجا فهمیدم که ایشان به سواد و عمق فهم طلبه ها اهمیت بالای می دهند و به همین جهت مسائل مربوط به فرهنگ و آموزش همیشه برای امام در اولویت قرار داشت.به نظر امام فقها باید در سطح بالایی قرار داشته باشند و در این سطح به مسائل سیاسی و حکومتی پاسخگوی مردم باشند یعنی اداره کشور منوط به سواد فقهی فقها می دانست که این مسئله خود مقدمه حکومت ولی فقیه در جامعه اسلامی است.
چه زمینه های باعث شد که امام نجف را ترک کنند؟
واقعیت امر ایست که امام در نجف یک نهضت فکری به راه انداخته بود که فضا را برای صدام حاکم وقت عراق بسیار تنگ کرده بود مکتبی که امام در نجف پیاده کرده بود یک نهضت مبارزاتی بود که علمای دیگر را به مقاومت در برابر ظلم دعوت می کرد به همین جهت دیگر حاکمان وقت این موضوع را بر نمی تابیدند به همین جهت حزب بعث در آن زمان تلاش زیادی می کرد که امام را از عراق دور کند و به جای دیگری روانه کند.در آن زمان هم بحث های زیادی درباره مرجعیت شیعه در نجف مطرح شده بود و این گمانه می رفت که امام خمینی تاثیر بالایی بر انتخاب مرجعیت داشته باشد مجموعه این مسائل باعث شد که بحث خروج امام از نجف جدی شود.به عنایت خداوند دشمن هرچه توطئه می کرد باعث عزت امام می شد.به یاد دارم در آن روزها اطراف خانه امام در نجف پر از امنیه بود و نمی شد به راحتی با امام ملاقات کرد تنها کسی که توانست با امام دیدار کند آقای موسی صدر بود که رفتند خدمت و گفتند الان چه کار می خواهید بکنید که فکر کنم در آنجا بحث مهاجرت امام به کویت مطرح شد.
در مرز کویت چه اتفاقی افتاد؟
حکومت منحوس پهلوی فکر می کرد که نباید امام به جایی برود که در آنجا شیعه ای باشد؛ چرا که مطمئن بود حضور امام در آنجا باعث گسترش فکر و نهضت امام می شود. به همین جهت با سنگ اندازی بسیار باعث شد که مرز کویت بسته شود و یکی از بهترین فرصت ها در اختیار امام خمینی قرار بگیرد. چرا که این مسئله باعث شد امام به پاریس روانه شود و همانطور که مستحضر هستید فضای پاریس چه عرصه مناسبی برای مبارزه امام ایجاد کرد.شاید اگر اما در نجف یا کویت می ماندند نهضت در همان حوالی باقی می ماند؛ اما حضور امام در پاریس به ایشان این امکان را داد که نهضت را جهانی کند و این حرکت را در بطن رسانه های دنیا قرار دهد.
فارس
