سرویس یادداشت و مقاله کانون سبحان/ حجت الاسلام و المسلمین سیدصادق محمدی وفایی:
به نام خداوند جان و خرد
نکته اول:
برخی ها می گویند چرا مراجع تقلید در تعیین عید فطر یک حرف نمی زنند؟ عوامل متعددى باعث اختلاف نظر است از جمله :
۱ عدهاى بر اين باورند كه اگر هلال ماه، در نقطهاى از كره زمين ديده شود- كه افق در آنجا با جاهاى ديگر تفاوت داشته باشد ولى در شب مشترك باشند- اول ماه در آن مكانها ثابت مىشود. در مقابل اين نظريه، فقهايى هستند كه اتحاد در افق را معتبر مىدانند و معتقدند: اگر هلال ماه در شهرى ديده شود كه افق آن، با شهر يا كشور ديگر اختلاف داشته باشد، اول ماه از نظر شرعى براى شهر دوم ثابت نمىشود. بديهى است طبق نظر اول به طور معمول، اول ماه يك روز زودتر ثابت مىشود.
۲ حجيت و نفوذ حكم حاكم ميان فقيهان، نظرى مشهور است ولى برخى از آنان، حكم حاكم را در رؤيت هلال ماه معتبر نمىدانند.
۳ حاكم گاه مجتهد جامع شرايط، از شهادت كسانى كه ماه را ديدهاند، اطمينان پيدا مىكنند و بر اين اساس ثبوت اول ماه را اعلام مىدارند. چه بسا ممكن است به جهت فقدان برخى شرايط، براى مجتهد ديگرى اين اطمينان حاصل نشده باشد.
ای بسا گفته شود آیا حرف منجمها و ستاره شناسان برای معین کردن عید فطر اعتبار ندارد؟ سخن عالمان دین این است اگر از گفته آنان اطمینان پیدا شود گفتارشان حجت است وگرنه خیر.
نکته دوم:
«زكات فطره» به اتفاق شيعه و سنى، واجب است و در متون دينى براى آن، فلسفه و فوايد متعددى ذکرشده است كه مهم ترين آنها عبارتند از:
۱ زكات فطره مكمل و تمام كننده روزه است .
۲ باعث قبولى روزه ماه مبارك رمضان است.
۳ موجب حفظ انسان از مرگ در آن سال مىشود.
۴ باعث سلامتى جسم و پاكسازى روح از رزايل اخلاقى است
۵ مكمل و تمام كننده زكات مال است
نکته سوم:
در روایات از عید سعید فطر ، به عید فقرا تعبیر شده است اما گاه به حدی زکات فطره را برای مسجدها جمع می کنند که روز عید فقرا به روز عزای نیازمندان تبدیل می شود ! وقتی که نیاز نیازمندان به زکات فطره بسیار شدید است چرا مبلغ بسیار بالایی از زکات فطره به جیب مسجدها ریخته می شود؟!
نکته چهارم:
در متون دین تشکر از خداوند به تشکر از پدر و مادرها گره خورده است .اگر والدین فقیر باشند بر فرزندان ثروتمند واجب است مخارج آنها را بدهند.اما گاه مادر و پدرها به حدی مظلوم و به حاشیه رانده شده اند که پرسیده می شود آيا زكات فطره را مىتوان به پدر و مادر فقیر پرداخت كرد؟! غافل از آن که هیچ فرزندی حق ندارد نیازهای والدین را از راه زکات فطره بر آورده کند.
نکته پنجم:
پدرى كه زكات فطره نمىدهد تكليف زن و فرزند او چه مىشود؟ همه مراجع (به جز آیت الله سيستانى و مكارم): بر آنان تكليفى نيست و لازم نيست فطره بدهند. ایت الله سيستانى و مكارم فرموده اند : احتياط واجب آن است كه اگر مىتوانند، خودشان فطره بدهند.
نکته ششم:
مقدار فطره چقدر است؟ شخص بايد براى خودش و كسانى كه نان خور او محسوب مىشوند، براى هر نفر سه كيلو از خوراك مردم (مانند گندم، جو، خرما، كشمش، برنج، ذرت و يا مانند اينها) و يا پول يكى از آنها را به مستحق بدهد.
نکته هفتم: فطره دخترى كه در حال عقد است بر عهده كيست؟ همه مراجع: اگر نان خور پدرش باشد، بر عهده او است.
نکته هشتم: آيا پدر مىتواند زكات فطره را به فرزند خود كه محتاج است بدهد؟ همه مراجع فرموده اند : اگر فرزندان فقير باشند، بر پدر و مادر واجب است كه مخارج آنان را بپردازند و نمىتوان چيزى از زكات فطره به آنها داد.
نکته نهم: زمان كنار گذاشتن فطره و پرداخت آن چه موقع است؟ اگر نماز عيد فطر مىخواند، بنابر احتياط واجب بايد پيش از نماز بدهد يا [كنار بگذارد] و اگر نماز عيد نمىخواند، تا ظهر روز عيد فطر مهلت دارد.
نکته دهم:
آیا زكات فطره را مىتوان به فرد بدهكار داد؟ اگر نمىتواند بدهى خود را بپردازد، دادن فطره به او اشكال ندارد.
نکته یازدهم : اگر شخص فطره را كنار بگذارد مىتواند از آن استفاده كند و بعد به جاى آن مال ديگرى بگذارد؟
خير، بايد همان را كه كنار گذاشته، براى فطره بدهد.
نکته دوازدهم: اگر كسى فطره ندهد و كنار هم نگذاشته باشد تكليفش چيست؟ گناه كرده است و احتياط واجب آن است كه در آينده- بدون اينكه نيت ادا و قضا كند- فطره را بدهد.
نکته سیزدهم: آيا زكات فطره را مىتوان به خانواده فقير غير متدين داد؟
در زكات فطره، عدالتِ گيرنده لازم نيست ولى به كسى كه آشكارا گناه كبيره انجام مىدهد، نبايد زكات فطره داد.)
نکته چهاردهم: آيا پدر مىتواند زكات فطره را به فرزند دانشجوى خود كه محتاج است بدهد؟
اگر فرزندان فقير باشند، پدر و مادر بايد مخارج واجب آنان را بپردازند و نمىتوان چيزى از زكات فطره به آنها داد.
الهی آن عید سعید فطر مبارک باد
